Znane nam z przełomu grudnia i stycznia przejście pomiędzy Starym a Nowym Rokiem kojarzymy ze znanymi nam symbolami i datą 1 stycznia kalendarza gregoriańskiego. Takie też są nasze skojarzenia i oczekiwania wobec obchodów w innych krajach czy kulturach, tymczasem tradycje chińskich obchodów przejścia ze Starego do Nowego Roku są znacząco różne od tych, nam dobrze znanym.
Chiński Nowy Rok – symbole zwierząt
Dlaczego Chiński Nowy Rok następuje dwukrotnie każdego roku?
Skąd zwierzęta jako patroni każdego roku?
Chiński Nowy Rok świętuje się dwa razy. Zgodnie z tradycją – w Chinach jeden to Nowy Rok oparty na roku solarnym – świętuje się przeważnie 4 lutego, a drugi – lunarny jest datą ruchomą – opartą na cyklach księżyca – obchodzony jest między 10 stycznia a 10 lutego.
W tym roku Solarny Nowy Rok rozpoczął się 4 lutego 2024 a Lunarny Nowy Roku rozpoczyna się 10 lutego 2024.
Każdy rok nosi ma swojego patrona pochodzącego ze znaków zodiaku chińskiego. W tradycji tej zodiak zawiera 12 zwierząt: z czego 11 znanych z życia i jedno stworzenie mityczne: smok. Cykl zmian tych zodiakalnych postaci powtarza się co 12 lat. Pełen cykl zmian trwa jednak dłużej. Oprócz zodiakalnych zwierząt w każdym roku dominuje jeden z 5 elementów: Drzewo, Ogień, Ziemia, Metal, Woda, czyli cykl zmian patronów zodiakalnych – w połączeniu ze zmiennym co roku elementem – trwa 60 lat. Rok 2024 będzie rokiem Drewnianego Smoka.
Chiński Nowy Rok – dwie odsłony
Solarny czy Lunarny?
Która data Nowego Roku jest ważniejsza dla Chińczyków?
Chiński Nowy Rok Solarny uznawany jest też za pierwszy dzień Wiosny Chiński i rozpoczyna cykl tradycyjnych obchodów Nowego Roku. Nowy Rok Lunarny natomiast uznawany jest za główne święto narodowe, ludowe i religijne w kalendarzu chińskim.
Z racji ilości osób świętujących i przemieszczających się w tym czasie, mówi się, że jest to okres największej migracji na świecie. W tym czasie Chińczycy wyruszają w podróże do swoich rodzin, żeby razem z bliskimi spędzić czas przerwy świątecznej i towarzyszących jej zwyczajów. Oficjalnie święto trwa 3 dni, ale całość trwa ok 2 tygodni.
Chiński Nowy Rok – obchody
Jak Chińczycy świętują Nowy Rok?
Skąd powszechność koloru czerwonego i co on oznacza?
Przed czym chronią Chińczyków fajerwerki?
Wśród tradycji obchodów Chińskiego Nowego Roku jest szereg, znanych nam również w zachodniej kulturze, czynności związanych z zakończeniem Starego i powitaniem Nowego Roku: sprzątanie, oczyszczanie, gotowanie, ofiarowywanie. Czas na przygotowania, czyli…
Sprzątanie
Do sprzątanie w Starym Roku Chińczyk używa starej miotły, która po ostatnim sprzątaniu w roku będzie wyrzucona, żeby razem z nią pozbyć się starych śmieci, nieszczęścia czy złej energii. Z Nowym Rokiem pojawi się nowa miotła otwierająca przestrzeń na nowe jakości i nowe szczęście.
Czerwony kolor i fajerwerki
Jednym z istotnych przesłań koloru czerwonego jest ochrona przed mitologicznym stworzeniem – Nian. To legendarna chińska bestia, przed której nadejściem i atakiem chronić ma ludzi – czerwień i hałas. Kontrast czerwonych dekoracji: lampionów, wstążeczek, dekoracji i hałas wybuchających fajerwerków mają odstraszać Nian.
Czerwonemu kolorowi przypisuje się też symbolicznie pomyślność, witalność i szczęście.
Kolejny zwyczaj związany z czerwienią to – czerwone koperty z pieniędzmi.
Czerwoną kopertę Chińczyk wręcza jako symbol szczęścia, bogactwa, powodzenia finansowego. W wigilię Nowego Roku koperty z pieniędzmi (parzyste kwoty) ofiarowane są dzieciom, nastolatkom i dziadkom. Znana i podtrzymywana jest też tradycja wręczania szczęśliwych monet, czyli przewiązywania przez dziurkę w monecie czerwonej tasiemki i wręczanie takich monet dzieciom. Ma to zapewnić powodzenie i szczęście obdarowanym i obdarowującym.
Święto Latarni – Taniec Lwa, Taniec Smoka
Obchody powitania Nowego Roku kończy właśnie Święto Latarni. Przypada ono na pierwszą pełnię Księżycowego Nowego Roku symbolizując doskonałość i jedność. Towarzyszą mu huczne parady z udziałem charakterystycznych postaci Lwa i Smoka. Taniec Lwa jest akrobatycznym popisem dwóch czy trzech osób, które ukrywają się za wielką maską lwa i jego tułowiem pokazując swoja zwinność i skoczność. Taniec Smoka polega natomiast na tańcu i przemarszu w konstrukcji długiego smoka, w którym mieści się długi rząd tancerzy prezentujących kroki, podskoki i zwroty w rytm muzyki we wspólnej choreografii. Paradom towarzyszy blask lampionów (przeważnie czerwonych) w wielu kształtach i rozmiarach. Wszystko to ma sprzyjać pomyślności i szczęściu w Nowym Roku.
Czy więc kalendarz gregoriański, czy księżycowy, czy koperty, czy prezenty, czy 12 czy 8 dań na świątecznym stole – łączy nas wszystkich przekonanie, że warto pożegnać stare, żeby dać miejsce nowemu. Czas przejścia ma oczyścić nasze przestrzenie, obudzić plany i marzenia, z radością i gwarem powitać nowe możliwości i potencjał. Do nowych zadań, rozwiązań i planów ruszajmy więc – z mocą i impetem Drewnianego Smoka.
Autorka: Katarzyna Żebrowska